Heel wat jonge Belgische spelers kozen er recent voor om een transfer naar een buitenlandse topclub af te dwingen. FIFA voorziet dat spelers pas vanaf de leeftijd van 16 jaar een professioneel arbeidscontract kunnen ondertekenen bij een club. Tot deze leeftijd zijn spelertjes daarom ook vrij te kiezen bij welke club ze een overeenkomst ondertekenen.
Behoudens wat betreft een opleidingsvergoeding is het voor clubs eveneens niet toegelaten om voor een overgang naar een andere club van één van hun spelers voor hun 16e verjaardag een vergoeding te vragen. Dit heeft als direct gevolg dat bij vele clubs de (terechte) vrees bestaat dat hun beste talenten op de leeftijd van 16 quasi kosteloos worden weggekaapt door andere clubs.
Om dit probleem voor clubs op te lossen laten clubs de ouders van hun meest getalenteerde jonge speler een sterkmaking ondertekenen en dit vooraleer de speler 16 jaar oud is. Deze sterkmaking heeft als doel de clubs te verzekeren dat de spelers zodra ze 16 jaar worden een professionele arbeidsovereenkomst ondertekenen bij de club.
De sterkmaking voorziet enerzijds een vergoeding voor de ouders tot de 16e verjaardag en anderzijds een hoge schadevergoeding/boeteclausule indien de speler op zijn 16e verjaardag toch nog bij een andere club een professionele arbeidsovereenkomst zouden ondertekenen.
Veel jonge talenten en hun ouders hebben onvoldoende inzicht in de verschillende documenten die de Belgische en buitenlandse clubs hen laten ondertekenen. Om goed te anticiperen op interesse van een buitenlandse club is dit nochtans noodzakelijk.
In dit artikel gaan we dieper in op één van de documenten die in dit verband vaak voorkomen; de sterkmakingsovereenkomsten. Ons inziens zijn de overeenkomsten ongeldig want in strijd met Europese rechtspraak, de Vlaamse en Franse decreetregeling en de voetbalreglementering (FIFA, KBVB, Pro League).
Regelgevend kader
1. Europese rechtspraak
Sinds het Bosman-arrest kunnen clubs niet langer een transfervergoeding vragen voor de overgang van een speler die einde contract is. Net zoals het Bosman-arrest laat ook andere Europese rechtspraak evenwel de deur open voor de verplichte betaling van een opleidingsvergoeding bij de overgang van een speler. Zulke opleidingsvergoeding dient de clubs te vergoeden voor de kosten die ze gemaakt hebben bij de opleiding van de spelers.
Volgend op het Bosman-arrest paste FIFA haar regelgeving aan. FIFA ontwikkelde een systeem dat voorziet of opleidingsvergoeding betaalbaar is en hoe hoog de vergoeding is waarop clubs gerechtigd zijn voor het opleiden van een speler die een overgang maakt naar een andere club. Het FIFA-systeem werd evenwel nooit getoetst aan de Europese rechtspraak. De meeste specialisten gaan er evenwel vanuit dat het FIFA-systeem wel degelijk doet aan de betreffende voorwaarden om rechtsgeldig te zijn.
Clubs die een speler hebben opgeleid kunnen dus wel degelijk een opleidingsvergoeding ontvangen wanneer een speler een overgang maakt naar een andere club. Zelfs al is de speler einde contract. De opleidingsvergoeding staat dus los van de transfervergoeding die een vergoeding is voor de transfer en dus niet de opleiding van de speler.
Europese rechtspraak stelt wel dat de hoogte van deze opleidingsvergoeding gerelateerd dient te zijn aan de reële kosten die clubs oplopen in het kader van de opleiding van zowel de toekomstige beroepsspelers als diegenen die nooit beroepsspeler zullen worden.
Het betalen van een schadevergoeding waarvan het bedrag losstaat van de werkelijke opleidingskosten die door de betreffende club werd gemaakt is niet toegelaten. Dit werd expliciet bevestigd door het Bernard-arrest.
2. België
Binnen België is de vraag naar de rechtsgeldigheid en hoegrootheid van opleidingsvergoedingen behoorlijk complex.
Decreten
Het Vlaamse decreet van 24 juli 1996 verbiedt elke vergoeding in het kader van een overgang van een niet-professionele sportbeoefenaar. In Brussel is er geen duidelijke regelgeving maar er wordt in de praktijk vooral gekeken naar de regelgeving van de Vlaamse en Franse gemeenschap. De Franse gemeenschap verwijst voor de vergoeding naar de KBVB-regelgeving dewelke een (zeer) beperkte vergoeding voorziet.
KBVB
Het KBVB-reglement laat geen vergoeding toe in Vlaanderen. Enkele in de Franse en de Duitstalige Gemeenschap. Het decreet van de Franse Gemeenschap laat een beperkte ‘vormingsvergoeding’ toe.
Pro League
De clubs van de Pro League hebben een ‘gentlemen’s agreement’ dat deze vergoeding 5.000 EUR per opleidingsjaar zal bedragen. Ook deze regelgeving is in beginsel in strijd met de decretale regelgeving en dus ongeldig.
Binnen Vlaanderen mag er in ieder geval strikt juridisch geen opleidingsvergoeding gevraagd worden door de clubs. Tussen de verschillende gemeenschappen is de vraag complex en niet eenduidig te beantwoorden. Ook het FIFA-systeem is niet afgestemd op de Vlaamse regelgeving en vice versa maar in de praktijk wordt bij een internationale overgang er wel van uitgegaan dat het FIFA-systeem gevolgd dient te worden.
3. Sterkmaking
Een sterkmaking die een schadevergoeding voorziet in geval een jonge speler beslist om zijn eerste profcontract bij een andere club te tekenen is ongeldig. Het schendt de volgende bepalingen:
Vrijheid van arbeid
Clubs kunnen enkel gerechtigd zijn op een opleidingsvergoeding voor zover deze gerelateerd zijn aan de reële opleidingskost. Het feit dat de clubs in deze sterkmaking telkens voorzien dat deze schadevergoeding onafhankelijk van de opleidingsvergoeding dient beschouwd te worden geeft meteen ook aan dat de schadevergoeding los staat van enige opleidingskost. Meer nog, zulke schadevergoeding opnemen in een overeenkomst brengt ons terug naar het pre-Bosman tijdperk toen clubs wel degelijk een vergoeding konden ontvangen wanneer een speler zijn contract verstreek en een overgang maakte naar een andere club.
De sterkmaking is dus een schending van zowel het beruchte Bosman- als het recentere Bernard-arrest.
Decreetregeling
De Vlaamse regelgeving laat in beginsel geen vergoeding toe in geval van een overgang van een niet-professionele speler, terwijl de regeling van de Franse gemeenschap een lage vergoeding toelaat. De hoogte van de schadevergoeding is geenszins in lijn met de decretale vergoedingen.
FIFA / KBVB / Pro League
FIFA, KBVB en Pro League laten een opleidingsvergoeding toe maar slechts in beperkte mate. Ze laten geenszins een bijkomende schadevergoeding toe bovenop de opleidingsvergoeding. Het Spaans Hooggerechtshof sprak zich in 2013 eveneens uit hierover. Elke overeenkomst die een boete voorziet in geval de overgang van een minderjarige speler naar een andere club is nietig en ongeldig.
Besluit
De sterkmaking met schadevergoeding is een inbreuk van de regelgeving op de verschillende niveaus. Clubs zijn hiervan op de hoogte maar maken uit eigenbelang misbruik van de onwetendheid van ouders en jeugdspelers. Ouders moeten dus goed oppassen alvorens al te snel in te gaan op de voorstellen van de diverse clubs.
